De Volkskrant schreef onlangs dat de corona crises een sprong voorwaarts voor het online onderwijs betekent. Een sprong voorwaarts? Het is prima dat het nu zo kan. En een deel van de winst die we daarmee boeken t.o.v. traditioneel onderwijs, moeten we proberen vast te houden als dit allemaal achter de rug is. Bijvoorbeeld met het online zetten van de perfecte (hoorcollege-) les over bepaalde thema’s zodat elke leerling toegang krijgt tot het verhaal van de allerbeste docent. Of door met bijvoorbeeld Teams ook buiten ‘lesuren’ contact te houden met projectgroepjes of leerlingen die door omstandigheden niet naar school kunnen. Maar een sprong voorwaarts? Laten we in vredesnaam niet gaan denken dat online onderwijs een goede les kan vervangen. Het is een hulpmiddel, niets meer en niets minder. Zelfs een heel goed uitgevoerde online les komt in kwaliteit van leren niet in de buurt van een goede ‘life’ les. En middelmatige ‘life’ lessen, worden helemaal een belabberd online gebeuren. Dat wordt bevestigd door digitaal heel ervaren collega’s. Collega’s die geen enkele moeite hebben met allerlei ondersteunende appjes en internetprogramma’s en kunnen ze lezen en schrijven met hulpmiddelen zoals Teams, maar die, niet onbelangrijk, ook heel goede docenten zijn zonder al die hulpmiddelen. Juist die collega’s blijken sceptisch als over een omslag naar digitaal onderwijzen gaat. In een goede les draait het om verbinding met je deelnemers, het voortdurend sturen op leeractiviteiten; het doelgericht en creatief omgaan met het leerproces in de groep.
Een paar jaar geleden zag ik een ‘one-man-band’ optreden op een feestje. Met een soort electronisch orgel wat allerlei instrumenten weer kon geven, begeleidde de zanger zichzelf bij een 25 jaar goud van oud repertoire. Hij zong best goed, en alle instrumenten klonken net echt, maar een echt swing feestje wilde het niet worden. De muziek miste iets. Het was allemaal te foutloos, te geconstrueerd, net echt. Het miste de creativiteit van een life optreden met een drummer, gitarist, bassist en zanger die werkelijk met elkaar spelen. Zo is het ook bij lesgeven met Teams. Best aardig, maar nooit zo goed als in werkelijkheid. Het krijgt nooit de kwaliteit van life muziek. Door de klas lopend een leergesprek regisseren is iets anders dan met de knoppen leerlingen afwisselend het woord geven. Hoe soepel je ook met Teams-functies als poll, chat of break-out rooms kunt werken; een echt goede les wordt het niet.
Online onderwijs kan een nuttige aanvulling op contact onderwijs zijn. Bijvoorbeeld met de perfecte uitleg, die iedereen zo vaak kan bekijken als hij wil, of wellicht in plaats van dat ene ongelukkige lesuur vrijdag het zevende waardoor leerlingen drie tussenuren zouden hebben. Of even een check-up met dat projectgroepje dat al twee lessen buiten school actief is. Maar laat het de goede les niet vervangen. Online programma’s zoals Teams zijn een hulpmiddel, niets meer en niets minder.
Goed onderwijs kan niet zonder goede les.