Wat hebben die in vredesnaam gemeenschappelijk? Dat zal ik uitleggen. Wilders is verkozen tot politicus van het jaar 2015. Door het volk, zo heet het. Een dag later bleek een liedje van Claud
ia de Breij het hoogst geplaatste Nederlandse nummer in de top 2000. Ook gekozen door het volk.
Oh ja? Nee dus! Met wat zoeken en rekenwerk kom ik er in tien minuten achter dat beiden ongeveer evenveel stemmen kregen. Hoeveel dan wel? Iets tussen de vijf en tienduizend; en dichter bij de vijf dan bij de tien. Nederland 1 besteedt godbetere bijna een uur prime-time aan de verkiezing van Wilders en radio 1 roept de hele dag dat het een mirakel is dat de Breij zo hoog staat. Ze moeten zich schamen. Verkozen door Nederland? Door één klein dorp zul je bedoelen! Hooguit dan. Zet ze allemaal in De Kuip en je moet ze zoeken. Geloof geen enkele cijfer als je niet precies weet hoe dat tot stand gekomen is, schreef ik al eens in navolging van Roger Standaert. Het luidkeels geroepen ’en de nummer één is…’ slaat dus nergens op. Een handjevol mensen bepaalt blijkbaar wat mooi of belangrijk is. Het handjevol dat in een impuls de telefoon grijpt. Hoe kleiner de steekproef des te onbetrouwbaarder de uitkomst. Statistiek moet misschien toch maar een schoolvak worden. Maar dan wel de andere kant er van. De echte kant. Dat je kunt verdrinken in een rivier van gemiddeld 50 centimeter diep.
Maar helaas hebben de verkiezingen van Wilders en de Breij nog iets gemeen. Beide uitkomsten zijn niet eens het gevolg van een onbetrouwbare steekproef. Was dat maar zo. Het is nog veel dubieuzer. Het is het gevolg van inspelen op sentimenten. ’Ze raken mensen’, heet het dan. Het kan zomaar één en dezelfde groep zijn die op Wilders én het Breijwerk stemde. Ook die medaille heeft twee kanten. Het sinterklaasrijm van de Breij en het demagogisch gebral van Wilders treft blijkbaar mensen in het hart. En voor je het weet gaan ze dan stemmen.
Daar zijn we mooi klaar mee. Op momenten van grote emotie kun je beter geen belangrijke besluiten nemen. Sentimenten zijn een onbetrouwbaar richtsnoer. Nog een geluk dat het geen serieuze verkiezingstijd is. Is gevoelig zijn dan niet goed? Zeker wel, maar sentimenteel is iets anders dan gevoelig. De wikipedia omschrijving ’overgevoelig’ doet het verschil geen recht. Sentimenteel is niet super-gevoelig. We spreken niet voor niets van ’goedkope sentimenten’. Ik denk dat het andersom is. Sentimenteel is oppervlákkig gevoelig. Het is de beschermlaag rond je ziel die het verstand buitensluit. Ook op momenten dat je de verbinding gevoel-verstand heel hard nodig hebt. Grote bek klein hartje heet het dan later in de rechtzaal: ’Het is eigenlijk een heel lieve jongen edelachtbare…’. De geschiedenis is vol met ellende als gevolg van succesvol inspelen op sentiment.
Zo bezien mogen we blij zijn dan beiden niet gekozen zijn met een werkelijke meerderheid van stemmen. Dat zou pas echt zorgelijk zijn. Drie promille van de Nederlandse bevolking bracht zijn stem uit op Wilders en de Breij. Dat is hoopgevend weinig. Blijkbaar zijn we toch dat nuchtere volkje.