Kirschner & co schreven een zwartboek over het onderwijs – Progressief achteruit -en boden het de kabinetsformateurs aan. Geen officiële aanbieding, met een net ‘dank u wel’ van de verantwoordelijk minister, maar meer als een schot hagel. Wie weet treffen we iets. Nou, mij bijvoorbeeld.
Er staat zin en onzin in het verhaal. Wat doen we eerst? Beginnen met de positieve feedback? Kirschner moet met zijn ‘evidence based’ benadering weten dat dat de effectieve manier van reageren is. Maar met die houding schrijf je geen zwartboek. Een vriendin uit het bestuurlijke (onderwijs) circuit mailt dat zwartboek schrijvers vaak hoogst irritante karakters zijn. Alle negatieve energie wordt tegen het papier gegooid. Die toon klinkt hier ook. Ik wordt er een beetje dwars van als ik het lees. Dat schiet niet op als je wat veranderen wilt. Terug naar de eerste vraag: wat is er goed in het verhaal?
Nou, bijvoorbeeld dat gepersonaliseerd leren een uiterst dubieus concept is en ook dat er veel te veel tijd, geld en energie gaat zitten in de beheerslaag van grote onderwijsorganisaties. Allebei helemaal waar. En dat het uiteindelijk gaat om de kwaliteit van leren en onderwijzen. Ook helemaal mee eens, maar dat wist u al van mij.
Maar verder staat er vooral veel klinklare onzin in. Het getuigt van een broodmagere visie op onderwijs met weinig aandacht voor de vraagstukken waar scholen in deze tijd voor staan. Het is de tunnelvisie kennis, kennis, kennis, verkocht als heilige graal, op een toon die niet uitnodigt tot gesprek. Onder welke steen heb je geleefd als je meent dat zogenaamde ‘soft skills’, persoonlijke ontwikkeling en het leren omgaan met keuzes, geen plek verdienen in het onderwijs? Kijk een kwartier om je heen op straat, lees de krant, kijk een avond tv en ga je schamen. Kirschner & co willen alleen maar veel kennis. Voor studenten en voor leraren. En voordat ik in de omgekeerde val trap: ja, kennis doet er toe! Je hebt kennis nodig om kennis te vergaren. Maar zie waar de jarenlange eenzijdige focus op toetsbare kennis ons gebracht heeft. Ik hoef de maatschappelijke dilemma’s waar we nu voor staan niet voor u uit te spellen. Die los je niet op met het verhogen van kennisdrempels. Die los je op met dialogen, luisteren, goede vragen stellen, doorvragen en uitproberen. Met je leerlingen leren denken in plaats van bekvechten. Dat zijn de ‘soft skills’ die Kirschner & co bij een in hun ogen gebrek aan toetsbaarheid, achteloos in de vuilnisbak schuiven. Ga Filip Dochy lezen over anders toetsen. En in elk geval ‘Het onderwijs becijferd’ van Roger Standaerd. Allebei collega’s van onbesproken wetenschappelijke kwaliteit. Kirschner & co moeten blijkbaar niets hebben van Biesta’s drieslag kwalificatie, socialisatie en persoonsvorming als de drie doelen van onderwijs. Ze blijven steken in een lofzang op kennis en directe instructie terwijl dat in veel gevallen leidt tot plat, frontaal onderwijs: leren voor de korte termijn.
Ik heb mijzelf beloofd in de buurt van de vijfhonderd woorden te blijven en ik zit er al weer dik overheen. Ooit was ik redacteur van een onderwijstijdschrift met de rubriek ‘De pedaalemmer’. Daarin verdween dan een boek, publicatie of artikel dat beter niet had kunnen verschijnen.
Die pedaalemmer heb ik gelukkig nog.