Joep Dohmen is altijd al een van mijn favoriete Nederlandse filosofen geweest. Hij spreekt zich met regelmaat uit over onderwijs, heeft jaren zelf les gegeven en geeft altijd blijk van een kalme, weloverwogen visie op de turbulente ontwikkelingen in het onderwijs, met name rond het idee zelfsturing en maatschappelijke en persoonlijke ontwikkeling. Hij is inmiddels met pensioen, maar besloot er nog een keer goed voor te gaan zitten. In zijn laatste boek, Iemand zijn zijn, filosofie van de persoonlijke vorming (Ambo/Anthos, 2022) neemt hij onder anderen het begrip zelfsturing grondig onder de loep. Verplichte literatuur lijkt me voor elke docent in opleiding, maar ook uitermate inzicht verrijkend als je al jaren les geeft. Zo’n boek waarmee je eindelijk weer eens aan het denken gezet wordt waarom je nu eigenlijk doet wat je doet. Dohmen legt in heldere woorden uit waarom we moeten spreken van ’relationele zelfsturing’ en hij is niet blind voor maatschappelijke ontwikkelingen die het voor jongeren van nu extra moeilijk maken hun eigen weg op een verstandige manier te vinden. Dat het probleem van een moeilijk stuurbare jeugd weliswaar van alle tijden is, maar dat het nu voor jongeren wel erg ingewikkeld is om werkelijk je eigen weg te vinden. Dohmen schuwt daarbij uitstapjes naar de oude Grieken en Romeinen niet. Ik gun iedereen die dagelijks met dat vraagstuk worstelt zijn kennis en inzicht.
Uiteindelijk werkt Dohmen toe naar concrete voorstellen om met je leerlingen of studenten (ook) weer te werken aan vorming; jongeren voorbereiden op verantwoord deelnemen aan de maatschappij. Daarover een volgende keer.
Toegegeven, het is nogal een pil, negenhonderd bladzijden, maar al doe je om te beginnen maar eens de eerste driehonderd. Daarin valt er al heel veel te halen voor iedereen die dagelijks met jongeren aan de slag is. En ik vermoed dat je dan ook nieuwsgierig wordt naar de rest. Of nodig J.D. een keer uit voor inleiding en aansluitend een gesprek met je team met als werkvraag: wat verstaan jullie onder zelfsturing. Dat zou wel eens een heel goede bijeenkomst kunnen worden!